Heb je ooit gehoord van het vlindereffect? Wanneer een vlinder ergens in de wereld met zijn vleugels fladdert, kan hij uiteindelijk ergens anders een orkaan veroorzaken. Meteoroloog Edward Lorenz gebruikte deze metafoor om aan te geven hoe een kleine actie een groot effect kan hebben. Dat is nog eens impact maken. Maar voordat een vlinder met zijn vleugels kan slaan, moet hij eerst nog een aantal stappen zetten. Van eitje naar rups, van rups naar pop en van pop naar volgroeid insect. Duidelijke, afgebakende en voor het oog waarneembare stappen. Hierdoor wijst niemand een rups aan door deze te definiëren als een vlinder. Met start- en scale-ups gaat dit net even anders. Hier is niet met het blote oog te zien of een bedrijf de stap naar scale-up heeft gezet, terwijl ze zelf vaak te snel denken dat de startupfase al afgerond is. Dat is niet alleen voorbarig, maar in veel gevallen zelfs funest voor je bedrijf en een van de redenen waarom in Nederland maar tussen de 2 en 4 procent van de startups daadwerkelijk de stap naar scale-up zet. Waarom én wat we hieraan kunnen doen vroegen we aan Gijs van de Molengraft van Gritd.
Investeren in je eigen teloorgang
Gijs deed met Gritd onderzoek onder meer dan duizend Nederlandse startups. “We keken hierbij naar hoe startups groeien en wat de impact van een acceleratieprogramma of financiering is op hun groei”, vertelt hij. “En als we kijken naar de groei, dan zien we dat 95% prematuur groeit. Dat betekent dat ze zich gedragen alsof ze verder zijn dan ze daadwerkelijk zijn. Hierdoor gaat de operatie qua tijd en geld naar activiteiten die pas in een latere levensfase passen. Oftewel; naar die er niet toe doen, maar wel afleiden. Hierdoor ligt de focus op de verkeerde plek en dat zorgt voor een hele hoge burnrate.”
We benchmarken dit ook met Amerika. Daar zien we dat onder de vierendertigduizend startups die onderzocht zijn, er maar 70% prematuur groeiden.”
“Is dit dan sectorafhankelijk? Nee, overal is dit het geval. En als je inzoomt op de ‘vroege fase-startups’, zij hebben het hoogste prematuurgehalte, dan zie je dat 92% van deze bedrijven al in de eerste levensfase geld zoekt om dit premature gedrag te financieren. Bizar toch, dat negen van de tien beginnende startups geld zoekt om in de hoofdreden van falen te financieren. We benchmarken dit ook met Amerika. Daar zien we dat onder de vierendertigduizend startups die onderzocht zijn, er maar 70% prematuur groeiden.”
Negatief effect van scale-upondersteuning
“Het principe werkt overigens ook door in de acceleratieprogramma’s voor startups om groei te versnellen. We hebben er veel in Nederland, zo’n 119. We weten dat ze zich allemaal richten op bepaalde leeftijdsfases; dus bijvoorbeeld beginnende startup of al scale-up. We hebben onderzocht of de bedrijven die meedoen aan een acceleratieprogramma voor scale-ups, ook daadwerkelijk scale-ups waren. Dat blijkt in veel gevallen niet zo te zijn. Sterker nog; het zijn juist vaak vroege fase startups. We hebben ook gekeken naar het effect van deze programma’s. En hierbij zie je dat ze inderdaad een positief effect hebben op de scale-ups die deelnemen, maar een negatief effect op de startups. Dat is super interessant, maar roept ook de vraag op: waarom doen we dit en wat kunnen we eraan doen?”
Onze definitie van een scale-up start daarom bij het kijken naar ambitie van de startup; hoeveel potentiële klanten hebben ze en hoe groot is hun markt."
Marktacceptatie en -adoptie boven geld en mensen
Maar hoe komt het dat veel bedrijven zich verder wanen dan ze zijn? Gijs: “Wat ons opvalt, is dat als je naar scale-uplijstjes kijkt, dat er veel bedrijven opstaan die helemaal nog geen, of maar weinig omzet draaien. Ze noemen zichzelf scale-up op basis van opgehaald kapitaal of aantal mensen, maar heel eerlijk; daar snap ik niks van. Want wat heeft het nou met elkaar te maken. Meer geld is meer mensen, maar het zegt niks over de marktacceptatie en -adoptie van een startup. Waar het om draait is het aantal klanten en de omzetgroei. En dat betekent niet dat financiering niet belangrijk is, maar als een bedrijf veel geld ophaalt is het niet direct een scale-up, eerder een startup die veel geld nodig heeft om te ontwikkelen. Onze definitie van een scale-up start daarom bij het kijken naar ambitie van de startup; hoeveel potentiële klanten hebben ze en hoe groot is hun markt. Vervolgens kun je meten hoever ze zijn met het bereiken van hun doel. Als je dan aantoonbaar 2,5% van deze klanten in je portefeuille hebt, product market fit bent en een herhaalbaar en schaalbaar verkoopproces hebt, dan heb je de stap naar scale-up gezet.”
Meer startups de stap laten zetten naar scale-up
De missie van Gritd is om meer startups deze stap te laten zetten. “Het aantal bedrijven dat doorgroeit naar scale-up is al jaren hetzelfde, dat moeten er meer worden”, aldus Gijs. “Om hiervoor te zorgen, verzamelen we heel veel data. Hieruit halen we waar en hoe het misgaat. Dit vertalen we vervolgens naar content, bijvoorbeeld softwaretools of acceleratieprogramma’s, om startups te begeleiden en we leiden mensen op om te kunnen begeleiden. De acceleratieprogramma’s duren van vijf weken tot zes maanden. Een voorbeeld hiervan is dat veel startups kapitaal zoeken en terwijl er steeds meer kapitaal op de markt komt, het maar 2,5% van de startups lukt om het ook echt te vinden. We hebben onderzocht hoe dit komt en dit vertaald naar een programma. Hierin worden startups tien weken getraind en 86% van de bedrijven die daarna een financieringsaanvraag doet, haalt ook daadwerkelijk kapitaal binnen.”
Download het Startup Development Report
Het onderzoek dat Gritd samen met de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM), Braventure en in samenspraak met de Provincie Noord-Brabant deed, geeft inzichten in hoe Nederlandse startups groeien en wat de impact van startupbegeleiding en -financiering is op de groei van het bedrijf. Een must-read voor iedereen die bezig is met startupondersteuning, maar ook beleidsmakers zoals gemeenten en overheden. Wil je het ook lezen? Download het rapport dan via deze link.